Bir önceki yazýmýzda Bütçe ve Planlama Komisyonundan geçmiþ olan Torba yasa ile ilgili Ýþ yaþamýna etkilerini yazmýþtýk. Yazýmýzý yazarken Meclis Genel Kurulunda görüþülmeye baþlanan yasa ile neler deðiþeceðine dair kaldýðýmýz yerden devam etmeye çalýþacaðým.
Piyasalarýn en çok beklenti içerisinde olduðu konularýn baþýnda kamuya olan her türlü borçlarýn ve cezalarýn bir kýsmýnýn terkin edilmesi ve taksitlendirilmesi diðeri ise iþe alýnacak iþçilerin sigorta iþveren payýnda uygulanacak teþvikler olacaðý muhakkaktýr.
Hükümet yýllardýr iþsizlik oranlarýný düþürmek için yaptýðý tüm düzenleme ve teþvik kanunlarý ile önümüzdeki ilk 3 sene de % 10 un altýna geriletme çabalarýna katký saðlamak için yasada yapmýþ olduðu teþvik maddeleri ile desteklemeye çalýþmaktadýr. 31.12.2015 yýlýna kadar istihdam edilecek her bir sigortalýlarýn iþe alýndýðý aydan geriye dönük 6 ay içersinde iþverenlerin yanýnda çalýþmamýþ olmasý ve ayný dönem içersinde mevcut iþçi sayýsýnýn ortalamasýna ilave olmasý koþulunu yerine getirmek þartý ile iþbaþý yaptýrýlan iþçilerin sigorta prim matrahlarý üzerinden hesaplanacak iþveren hisselerinin tamamýnýn hazineden karþýlanacaðý hüküm altýna alýnmýþtýr. Sigorta prim desteði Bakanlar Kurulu kararý ile 5 yýla kadar uzatýlabilecek. Ayrýca yapýlan bir deðiþiklikle de %5 lik sigorta genel teþvikinden yararlanan iþverenler ayrýca ek bir teþvikten de yararlanma imkaný bulacak.
Ýþe alýnacak kiþiler için bakarsak,
1 -18 yaþýndan büyük ve 29 yaþýndan küçük erkekler ile 18 yaþýndan büyük kadýnlardan ise
a) Mesleki yeterlilik belgesine sahip ise 48 ay süreyle ( Þoförler için SRC belgesi gibi)
b) Mesleki ve teknik eðitim veren orta öðretim ile meslek yüksek okulu veya Türkiye Ýþ Kurumunca düzenlenen iþgücü yetiþtirme kurslarýný bitirenler için 36 ay süreyle
c) a ve b bendinde belirtilen belgelere sahip olmayanlar için 24 ay süreyle
2- 29 yaþýndan büyük erkekler için ise
a) 1.bendin (a) ve (b) bendinde belirtilen belgelere sahip olanlar için 24 ay süreyle,
b) 1.bendin (a) ve (b) bendinde belirtilen belgelere sahip olup Türk Ýþ Kurumuna kayýtlý iþsizlerden ise 6 süreyle,
c) SGK’lý olarak çalýþmakta iken bu kanun yürürlüðe girdikten sonra mesleki yeterlilik belgesine sahip olanlar için 6 ay süreyle,
d) 18 yaþýndan büyük olup hiçbir bent kapsamýna girmeyenlerin Türk Ýþ Kurumuna kayýtlý kiþilerden olmasý halinde 6 ay süreyle teþvikten yararlandýrýlacaktýr.
Yeni Ýþ Kanunu içersinde yer bulamamýþ fakat çalýþma hayatý içersinde çok sýkça konu olan özellikle Amerikada çok yaygýn bir þekilde uygulanan esnek bir çalýþma modeli olarak karþýmýza çýkan evden çalýþma ve uzaktan çalýþma þekli bu tasarý ile resmi olarak da gündeme gelmiþtir. Bu model tamamen iþveren denetimi dýþýnda daha çok proje ve arge üretimine dayalý iþler için karþýmýza çýkan ve kiþiye daha rahat olabileceði bir ortam hazýrlayarak üretkenliðini arttýrmaya çalýþan ve iþyeri maliyetini düþüren bir sistem olarak iþverenlerin baþvuracaðý bu modelin de böylelikle yasal zemini saðlanmýþ olacaktýr.
Tasarýdan son anda çýkarýlmýþ özürlü istihdamý ile ilgili bir madde olan ‘Birden fazla ilde iþyerleri bulunan iþverenlerin, bu kapsamda çalýþtýrmakla yükümlü olduðu iþçi sayýsý, bu iþyerlerinde çalýþan toplam iþçi sayýsýna göre hesaplanýr.’ hükmü ile iþverenin Türkiye sýnýrlarý içersinde tüm iþyerlerindeki iþçi sayýlarýný kapsayarak özürlü çalýþtýrma sayýsýný belirleme durumunu ortaya çýkarmýþtý. Þuan ki uygulama ise Ayný il sýnýrlarý içersinde 50 ve daha fazla iþçi çalýþtýrýldýðý takdirde ibaresi ile her iþyerinin ( her ildeki farklý deðerlendirilerek ) ayrý ayrý deðerlendirme imkaný getirerek daha az özürlü çalýþtýrmaya devam edilecek olmasý aslýnda çok doðru olmasa gerek.
Yine tasarýda dikkat çekici diðer bir madde ise iþsizlik ödeneðinin verilme þartlarýnýn yeniden gözden geçirilmiþ olmasýdýr. Uygulamada Ýþsizlik Sigortasý Kanununda hizmet akdinin son ermesinden önceki son üç yýl içersinde en az 600 gün sigortalý olarak çalýþma ve iþyerinden ayrýlmadan önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalýþmýþ olma þartý aranmaktadýr. Tasarýyla son 120 gündeki kesintisiz çalýþma kuralý kaldýrýlýyor. Yani buda son 120 gün içinde sigortalýlýk sürelerinde boþluk olanlarda iþsizlik sigortasýndan faydalanma imkanýna kavuþturulmuþ oluyor. Buda yasanýn biraz yumuþatýlmýþ olduðunu göstermiþ olmaktadýr.
Tasarýyla mesleki eðitim gören öðrencilerin staj yapabilecekleri iþyeri sayýsý artýrýlýyor. 5 in üzerinde iþçi çalýþtýran iþyerleri, stajyer uygulamasý kapsamýna alýnacak. Mevcut düzenlemede yalnýzca 20’nin üzerinde iþçi çalýþtýrýlan iþyerlerine stajyer çalýþtýrma zorunluluðu getiriyordu. Böylece iþyeri bulmakta büyük zorluk çeken öðrenciler için müjdeli bir haber gibi görünüyor. Ayrýca þuanda stajyerlere en az asgari ücretin %30’u tutarýnda ücret verilirken yeni tasarý ile en az asgari ücretin netinin % 30’u verilmesi kararlaþtýrýlmýþtýr.
Genç iþçiler için yani yaþý 25 yaþýn altýnda olan çalýþanlar yasadaki 2 aylýk deneme süresinin haricinde 4 aylýk deneme süresine tabi tutulmalarý biraz düþündürücü. Sanýrým bu madde ile gençlerin iþe olan baðlýlýklarý ve kiþisel olarak anlaþýlmalarý için verilmiþ ek bir süre olarak deðerlendirilmesi gerekecek diye düþünüyorum.
Sosyal Güvenlik Kurumunun idari para cezalarý hakkýndaki beklenen düzenlemesiyle de 31.12.2010 tarihine kadar iþlenmiþ fiillere iliþkin bu kanunun yayýmladýðý tarihten önce kesinleþmiþ fakat ödenmemiþ ceza asýllarýnýn %50 si ile verilen ödeme süresinin bitip bu kanunun yayýmlandýðý tarihe kadar geçen sürede iþleyen gecikme cezasý ve faizinin tamamý Kurum tarafýndan tahsil edilmeyecektir. Yani cezanýn 31.12.2010 tarihinden önce iþlenip SGK’dan kaynaklanan gecikme ile cezanýn kesinleþtirilmemiþ yani tahakkuk ettirilmemiþ olmasý sebebi ile bu indirimden iþverenler faydalanmamýþ olacaklardýr.
Tasarýnýn tüm iþ aleminin beklentilerine cevap verebilecek nitelikte bir paket olmasý dileðiyle..
