Üsküdar Üniversitesi tarafından yapılan dev araştırma, Türkiye’nin Bağımlılık Risk Profili ve Ruh Sağlığı Haritasını ortaya çıkardı. “Dünya Sigarayı Bırakma Günü” öncesinde düzenlenen basın toplantısında açıklanan verilere göre, sigara içme oranında erkekler %52,9 ile ilk sırada yer alırken; kadınlarda bu oran %34,1 olarak belirlendi.
Aynı araştırma cinsiyet, yaş ve bölgelere göre sigara, alkol, alışveriş, kumar, teknoloji gibi davranış bağımlılıklarına ilişkin çarpıcı rakamları gözler önüne serdi. Araştırmaya göre; Türkiye’nin en mutlu bölgesi Batı ve Orta Karadeniz olurken en mutsuz bölge Doğu Anadolu oldu. Kumar ve oyun bağımlılığının erkeklerde kadınlara oranla daha fazla izlendiği ortaya çıkarken, alışveriş ve yeme bağımlılığı kadınlarda daha yüksek oranlarda görülüyor. Kadınlarda en sık sosyal medya, yeme ve alışveriş bağımlılığı, erkeklerde ise en sık yeme, sosyal medya ve oyun bağımlılığı görülüyor.
Üsküdar Üniversitesi Altunizade Merkez Yerleşkede gerçekleştirilen basın toplantısında Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü ve NP Feneryolu Tıp Merkezi Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Gökben Hızlı Sayar, araştırma ile ilgili genel bir bilgi verdi. Dünya Sigarayı Bırakma Günü öncesinde yapılan basın toplantısında Üsküdar Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Psikoloji Bölümü Öğretim Üyesi Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Ünübol, “Türkiye’nin Bağımlılık Risk Profili ve Ruh Sağlığı Haritası” ile ilgili araştırma sonuçlarını paylaştı.
24 bin 494 kişi ile görüşüldü
Türkiye genelinde 81 ilde, 24 bin 494 kişi ile yüz yüze yapılan çalışma, davranışsal bağımlılık alanında Türkiye’de bir ilk olması ile birlikte, dünyada bu kapsamda yapılan en geniş çalışma olarak dikkat çekiyor. Araştırma, Üsküdar Üniversitesinden klinik psikoloji alanında yüksek lisans eğitimi gören 125 öğrencinin tüm katılımcılarla bire bir görüşmesi ile gerçekleşti.
Araştırmaya 12 bin 191 kadın, 12 bin 303 erkek olmak üzere 18 – 81 yaş arası 24 bin 494 kişi katıldı. Katılımcılar dört nüfus sayımı bölgesi olan Akdeniz ve Ege %24,5, Anadolu %34,5 Karadeniz 18,8, Marmara %32,2 olarak temsil edildi. Katılımcıların %43,1’i evli olduğunu, %39,3’ü çocuk sahibi olduğunu ve %43,6’sı sigara içtiğini belirtti. Türkiye ortalamasında her gün alkol kullanımı %3 oranında bulundu.
Sigara bırakabilmede eğitim ve cinsiyet ayrımı yok
Araştırma, Türkiye genelinde sigara içme oranlarını ortaya koydu. Sigara içme oranında erkekler %52,9, kadınlar ise %34,1 olarak belirlendi. Sigara içenlerden sigarayı bırakanların oranı erkeklerde %11,5 iken, kadınlarda %11,45 olarak görüldü.
Bölgesel olarak da bakıldığında oransal olarak sigarayı bırakma oranlarının eşit olduğu görüldü. Sigarayı bırakma durumları cinsiyet, eğitim ve bölgesel durumlardan etkilenmemekte, her cinsiyette, her eğitim geçmişinde ve her bölgede eşit oranlarda sigaranın bırakıldığı görülüyor. Bu da sigarayı bırakma kararının eğitim, cinsiyet ve bölgeden bağımsız başka faktörlerden etkilendiğini ortaya koydu.
Eğitime göre dağılımda sigara içme oranları
Sigara içenlerin eğitim durumlarına bakıldığında okuryazar %36,ilkokul %42, ortaokul %52, lise %47, üniversite %42 ve lisansüstü %36 olduğu görülüyor. Ortaokul mezunlarında sigara içme oranının arttığı, eğitim seviyeleri arttıkça sigara içme oranlarında bir düşüş olduğu dikkat çekiyor.
En mutlu bölgeler; Batı ve Orta Karadeniz ile Trakya
Türkiye’nin Bağımlılık Risk Profili ve Ruh Sağlığı Haritasına duygu durum oranlarına göre en mutlu bölgeler Batı ve Orta Karadeniz ile Trakya olurken; en mutsuz bölge Doğu Anadolu bölgesi oldu.
İstanbul, en çok alkol tüketimi olan şehir
Türkiye’nin Bağımlılık Risk Profili açısından yapılan değerlendirmede ise bölgesel olarak en fazla alkol kullanılan bölge %46’lık oranla Ege Bölgesi oldu. Ege bölgesini %45 oranı ile Marmara bölgesi takip etti. İl olarak İstanbul ilk sırada yer alıyor.
Alkol tüketimi Doğu Anadolu’da düşük
Alkol kullanımının en düşük olduğu bölge ise %19, 7 oranı ile Doğu Anadolu bölgesi oldu.
Her gün içenlerin oranı Batı Marmara’da en yüksek
Alkol tüketme sıklığının da belirlendiği araştırmaya göre, Batı Marmara’da her gün alkol alan kişi oranı % 4, 9 olurken İstanbul’da bu oran % 4,7 olarak belirlendi. İç Anadolu bölgesi ise her gün alkol alan % 1,4 kişi oranı ile en düşük bölge oldu.
Alkol tüketme alışkanlığı eğitimle artıyor
Araştırma, Türkiye genelinde alkol tüketme alışkanlığının eğitimle birlikte giderek arttığını ortaya koydu. Araştırmaya göre ilkokul mezunlarının %13’ü alkol alırken Yüksek Lisans mezunlarının % 42,5’i alkol alıyor. Bu oranın gelir düzeyi ile ilişkili olabileceği düşünüldü.
Araştırma, hemen hemen her gün alkol alma oranlarında eğitimin herhangi bir etkisinin olmadığını da ortaya koydu. Bu oran tüm eğitim seviyelerinde %3 olarak belirlendi. Bu oran da hemen hemen her gün alkol almak ile eğitim arasında bir ilişki bulunmadığını gösterdi.
Kumar bağımlılığı eğitim seviyesi düşük olanlarda daha yüksek
Araştırma davranış bağımlılıklarından biri olan kumar bağımlılığı ilgili de çarpıcı sonuçlar ortaya koydu. Araştırmaya göre, ülkemizde kumar bağımlılığı en yüksek ilkokul ve altı eğitime sahip olanlarda görülüyor. Bu oran en düşük lisansüstü mezunlarında görülüyor.
Alışveriş bağımlılığında lisansüstü mezunları ilk sırada yer alıyor
Günümüzün en çok konuşulan bağımlılıklarından alışveriş bağımlılığı ile ilgili rakamlar da ilginç sonuçları ile dikkat çekiyor. Alışveriş bağımlılığında lisansüstü mezunları önde yer alıyor. Bölgesel dağılıma bakıldığında Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgeleri alışveriş bağımlılığı için en riskli bölgeler olarak bulundu.
Sosyal medyada üniversite mezunları önde yer alıyor
Hayatımıza son yıllarda teknoloji ile beraber giren sosyal medya bağımlılığı da araştırmada yer aldı. Sosyal medya bağımlılığında üniversite mezunları ilk sırada yer alıyor. İlkokul mezunları bu kategoride en son sırada yer aldı. Kadınlarda sosyal medya bağımlılığı erkeklere oranla daha yüksek bulundu.
Yeme bağımlılığında eğitim farkı bulunmuyorken, oyun bağımlılığında lise mezunları ilk sırada yer alıyor.
Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde en yüksek oranda izlenen yeme bağımlılığında eğitim farkı bulunmadı. Oyun bağımlığı ise aynı bölgelerde daha çok görülmekle birlikte en çok lise mezunlarını etkiliyor.
Davranışsal bağımlılıkta Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu önde yer alıyor
Bölgelere göre dağılımda kumar bağımlılığında en düşük Akdeniz ve Doğu Anadolu olurken; en yüksek oran Batı Karadeniz, Ege bölgesinde ve Ankara ilinde izlendi. Alışveriş bağımlılığında en yüksek Doğu Anadolu olurken en düşük bölgenin Batı Marmara olduğu tespit edildi. Sosyal medya bağımlılığında ise en yüksek Doğu Anadolu olurken; en düşük oran İç Anadolu ve Trakya olarak belirlendi. Yeme bağımlılığında en yüksek Doğu Karadeniz, en düşük Batı Marmara oldu. Oyun bağımlılığında ise en yüksek Doğu Anadolu, en düşük Batı Marmara oldu. Bu sonuçlara göre Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu, davranışsal bağımlılıkların en fazla görüldüğü bölgelerken, Ege ve Batı Marmara en az görülen bölgeler olarak dikkat çekti.
Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan yaptığı konuşmada; “Özellikle sigara bırakma konusunda politik açıdan Türkiye’de ciddi bir çalışma yapıldı. Ancak sonuçta çok etkili olmadığını görüyoruz. Korkutmaya dayalı yapılan yasaklamalar sigara bırakmayı tetiklemiyor. Bu nedenle zarar ve yasaklama yerine sigara içmelerini düzeltecek bir çalışmaya ihtiyaç var. Dijital bağımlılık çok yüksek görünüyor bu rakamlara baktığımızda. Yeme bağımlılığında tatlandırıcıların yeme bağımlılığını artırıyor. Beyindeki hazları tetiklendiren maddeler barındırıyor ve bu da obezite ve bağımlılığa itiyor. Çin Tozu bu anlamda risklidir. Bağımlılıkla tilt olma durumu vardır. Bu vakalarda artış olduğunu görüyoruz. Yani kumar oynamayan aniden kumar oynamaya başlıyor, alkol almayan kişi birden aşırı alkol almaya başlıyor. Bu vakaların daha çok arttığını görüyoruz. Öte yandan Türkiye’de kenevir ile ilgili bir politika var. Ekonomi açısından çok önemli fakat bu farklı bir risk de oluşturuyor. Genetiği değiştirilmiş kenevirler bağımlılık ile birlikte şizofreniye neden oluyor bu nedenle genetiği oynamış kenevir ile daha sıkı bir denetim mutlaka gerekiyor. Son olarak eklemek isterim; Bağımlılık tedavisinde artık kişiye özel bağımlılık tedavileri var o nedenle kimse tedavi olamadım diyemeyecek. İnsanlar mutlu olunca yalnız kalmıyor ve bağlanacak bir nesne arayışına girmiyor. Başarı odaklıdan ziyade iyi insan odaklı eğitim politikaları geliştirmek çok önemli. Bunun üzerine çalışmalıyız.” dedi.
Mide ameliyatı diğer bağımlılıkları tetikliyor!
Üsküdar Üniversitesi Bağımlılık Uygulama ve Araştırma Merkezi (ÜSBAUMER) Danışma Kurulu Üyesi, NPİSTANBUL Beyin Hastanesi AMATEM Psikiyatri Uzmanı Doç. Dr. Onur Noyan ise bağımlılık tedavilerindeki son gelişmeler hakkında bilgi verdi. Doç. Dr. Onur Noyan özellikle mide ameliyatı olan kişilerde diğer bağımlılık oranlarında artış olduğuna dikkat çekerek; “Kişi mide ameliyatı olmadan önce mutlaka diğer sigara vb. gibi bağımlılık alanlarını sonlandırmalı çünkü yeme alışkanlığı bitince mutlaka alkol veya başka bir bağımlılığa eğilim olma durumu yükseliyor” dedi.
