2022 yılında yayınlanan Türkiye Sağlık Araştırmaları sonuçlarına göre; Ülkemizde,15 yaş üstü kadınlardaki tütün ve tütün ürünleri kullanım sıklığı %15.5 olarak açıklanmıştır. Bu sonucun oldukça yüksek bir oran olduğunu belirten Türk Toraks Derneği Merkez Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Tamer Altınok, bu araştırmada çok çarpıcı olan bir sonuç olarak 35-44 yaş grubundaki kadınlarda tütün kullanımının, Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeylerine ulaşmış olduğuna dikkat çekti. Prof. Dr. Altınok, şöyle devam etti:
“Orta yaş grubundaki her dört kadından biri sigara içmektedir. Muhtemeldir ki bu kadınların çoğu eğitimli, çalışan ve şehirde yaşayan kadınlardır, çünkü kadınların sosyoekonomik ve eğitim durumunun içicilik üzerine etkisi, erkeklerden tamamen farklılık gösterir. Erkekler arasında düşük eğitim düzeyine sahip, işçi ya da işsiz olanlar daha sıklıkla sigara içicisi iken, kadınlarda durum tam tersidir. Çünkü tütün endüstrisi, yüzyılı aşkın bir süredir, cinsiyete dayalı reklamcılık tekniklerini kullanarak; sigarayı geleneksel kadın rollerine isyan olarak konumlandıran, özgürleşmenin ve erkeklerle eşitliğin sembolü olarak tasvir eden reklam ve pazarlama taktikleri kullanmıştır. Yıllar boyunca, sigara reklamlarındaki sigara içen kadınlar; özgür, başarılı, ince/zayıf, sofistike, çekici, eğlenceli, seksi, romantik kadın görüntüleri ile sunulmuş ve maalesef bu reklamlar, kadınlarda sigara içme sıklığının artmasına doğrudan etki etmiştir. Bu durumun en belirgin örneği; İspanya’da yaşanmıştır. 1970 yılında, İspanya’da %9,4 olan kadınlardaki içicilik oranı bu tarihten sonra çokuluslu tütün şirketlerinin ülkeye girişine ve kadınlara yönelik reklamlarına izin verilmesi ile 1980’lerde %31,9’a ulaşmıştır.”
Siklikla dijital kanallari kullaniyorlar
Prof. Dr. Tamer Altınok, günümüzde tütün endüstrisinin reklam imkanlarının giderek kısıtlandığından tütün ürünleri kullanımını, özellikle dijital kanallar ve sanal ortamlar kullanılarak özendirilmekte olduğunu belirterek, “Çeşitli sponsorluklar, sanatta özellikle sinemada ürün yerleştirme ve tütün ürünlerine sanal dünyada maruziyet gibi belirli biçimlerle, genellikle gizli ve gayri resmi nitelikte, aslında tütün endüstrisinin kadınlara yönelik reklamları sürmektedir. Dijital kanallar ve sosyal medyada geleneksel anlamda reklam gibi görünmeyen bir bağlamla, kadınların tütün ürünleri kullanımı konusundaki izleyici algıları halen şekillendirilmektedir. Örneğin dijital kanallardaki film ve dizilerde, özellikle güçlü kadın karakterlerin sigara ya da elektronik sigara kullanan karakterler olması tesadüf değildir. Sinematografik olarak etkileyici sahnelerle sigara içen farklı kesimlerden kadın görselleri, bir zamanlar sigara reklamları ile elde edilen etkiyi yaratabilmektedir. Çünkü görsel olarak maruz kaldıklarımızın, tütün kullanımını normalleştirmedeki rolü büyüktür. Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan araştırmalar, gençler arasında sigaraya başlamanın yaklaşık üçte birinin, filmlerde sigaraya maruz kalmaya atfedilebileceğini göstermektedir.” dedi.
Hedef kitleleri genç kadinlar
Tütün endüstrisinin, sosyal medyada özellikle moda alanında çok görünür olan içerik üreticilerini istihdam ettiğine dikkat çeken Prof. Dr. Tamer Altınok, “Paylaşımlarında, tütün ambalajı üzerindeki sağlık uyarılarını gizlemek suretiyle, ‘elektronik sigara ya da ısıtılmış tütün ürünü kullanımını sanki ünlü kültürünün ayrılmaz bir parçasıymış gibi gösterecek şekilde kullanmalarını’ talep ettiği araştırmalarla ortaya konmuştur. Sosyal medyadaki içerik üreticilerinin %85’inin kadınlardan oluşması ve çoğunluk yaş grubunun 25-34 yaş olması, özellikle genç kadınlar arasında yeni içicilerin oluşmasına ve çoğalmasına neden olabilmektedir.” diye belirtti.
Aromalarla tütün kullanimi arttirmaya çalişiliyor
Türk Toraks Derneği Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Yürütme Kurulu Üyesi Doç. Dr. Pınar Bostan da, tütün endüstrisinin, kadınlar arasında tütün kullanımını ve dolayısıyla nikotin bağımlılığını arttırmak için yaptığı başka bir müdahalenin de ürünlerde kullanılan aromalar olduğunu belirtti.
Araştırmaların, aromalı nikotin ürünlerinin en yaygın kullanımının, gençler ve kadınlar arasında olduğunu gösterdiğini ifade eden Doç. Dr. Bostan, şöyle devam etti:
“Tütünün bilinen keskin aromasını yumuşatmak için endüstrinin keşfettiği mentol ve tatlandırıcılar, daha kolay bir içim sağlamakta ve risk alma davranışlarına yatkın genç kadınları kolaylıkla sigara içme davranışına çekebilmektedir. Tüm bu reklam ve pazarlama stratejisi örneklerinin, şayet ülkelerin bu faaliyetleri engellemeye yönelik güçlü çabaları yoksa, kadın içiciliğini gün geçtikçe arttırdığı bilinmektedir. Türk Toraks Derneği olarak, halk sağlığı göstergelerinden biri olan kadın sağlığına ve kadın sağlığını bozan en önemli etkenlerden biri olan tütün ürünleri kullanımına dikkat çekerek; kadınların tütün endüstrisinin saldırgan pazarlama taktiklerinden korunması için, kamu otoritelerinden, etkin ve acil önlem talep ediyoruz.”
