Uluslararası Tüberküloz ve Akciğer Hastalıkları Birliğinin (The Union) 31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü öncesi açıkladığı raporunda, düşük ve orta gelirli ülkelerde e-sigaranın ve ısıtılan tütün ürünlerinin satışının yasaklanmasının, tütünle mücadelede anahtar olduğunun altı çizilerek, bu ülkelerde özellikle gençlerin savunmasız olduğu belirtildi.
Söz konusu raporda, medyanın, akademik makalelerin ve halk sağlığı çevrelerinin mevcut söylemlerinde ısıtılan tütün ürünlerinin halk sağlığı etkisinin yüksek gelirli ülkeler bağlamında ele alınmasının yetersiz kaldığına işaret edilerek, söylemin, düşük ve orta gelirli ülkeleri içerecek şekilde genişletilmesi gerektiği vurgulandı.
Bu ülkelerde e-sigaralar ve ısıtılan tütün ürünlerinin çoğunlukla çok zayıf düzenlemeyle veya hiçbir düzenleme çerçevesi bulunmadan piyasaya sokulduğu ve pazarlandığı belirtilerek, koruyucu ve önleyici satış yasağı tavsiyesi yapıldı.
Satış yasağı gerekçeleri, “endüstrinin gençleri hedeflemesi”, “gençlerin e-sigaradan tütüne geçişi”, ” tütün kullananlarda yetersiz zarar azaltım kanıtı”, “negatif net halk sağlığı çıktısı”, “uygulama ve denetim boşluklarının kötüye kullanılması”, “yeni ürünlerin dikkat dağıtıcı olması”, “yeni ürünlerin kaynakları tütün kontrolünden çekmesi”, “yeni ürünlerin endüstri müdahalelerini olanaklı kılması”, “düşük ve orta gelirli ülkeler bağlamının Birleşik Krallık bağlamından büyük ölçüde farklı olması” ve “önce güvenliğin gelmesi gerekliliği” şeklinde sıralandı.
Yeni ve gelişen tütün ve nikotin ürünlerinin kaynakları kısıtlı ülkeler için yeni zorluklar getirdiğine değinilen raporda, şöyle denildi:
“Bu ülkelerin birçoğunda, yüksek tütün kullanımı, Dünya Sağlık Örgütü Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi ve MPOWER önlemlerinin eksik kabulü ve uygulanması, zayıf denetim mekanizmaları, sınırlı mali ve insan kaynakları ve tütün salgınının genellikle erken aşamasında bulunulması gibi belirli koşullar, tütün ve nikotin endüstrilerine özellikle gençler arasında bağımlılığı teşvik etmek için fırsat sunmaktadır. The Union yeni, yüksek bağımlılık yapıcı nikotin ve tütün ürünlerinin düşük ve orta gelirli ülkelere sokulmasının felakete varan sonuçları olacağını iddia etmektedir: E-sigaralar ve ısıtılan tütün ürünleri hükumetleri etkisiz kılma ve tütün salgınının ateşini körükleme konusunda güçlü potansiyele sahiptir. Düşük ve orta gelirli ülkelerde bu ürünlerin satışı yasaklanmalıdır; aynı şekilde bu ürünlerin üretimine, ithalat ve ihracatına izin verilmemeli ve ürünler tütün reklam promosyon ve sponsorluk yasakları ile dumansız hava sahası düzenlemelerine tabi kılınmalıdır.”
“Tütün ve nikotin endüstrisi yanıltıcı bilgi veriyor”
Sağlığa Evet Derneği Başkanı Prof. Dr. Elif Dağlı, 31 Mayıs Tütünsüz Dünya Günü öncesi yaptığı açıklamada, elektronik sigaranın da dumansız, riski azaltılmış, sosyal kabul görmüş tüketici ürünü olarak pazarlandığını, ancak asıl amacın “sigara içmeyi ve nikotin bağımlılığını tekrar kabul edilir kılmak” olduğunu belitti.
Daha önce hiç sigara içmemiş ama e-sigara kullanan gençlerin ileriki yaşamlarında geleneksel sigara içme olasılıklarının 2 ile 4 kat artığına işaret eden Dağlı, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Tütün ve nikotin endüstrisi, e-sigaranın uzun dönem sağlık etkileri bilinmediğinden, çekinmeden yanıltıcı bilgi vermektedir. Isıtılmış tütün ürünlerini de aynı sınıfta değerlendirerek, özellikle çocuklar üzerinde etkili olan sosyal yerleştirme tekniğini kullanmaktadırlar. Endüstri temsilcileri karar vericilerin masasında bir yer edinmeye, yeni ve gelişen ürünlerin satışı ve pazarlanması hakkındaki politika tartışmalarına katılmaya gayret göstermektedirler. Önlem alınması gerekli dünya, bir neslin daha tütün endüstrisi yalanlarıyla kandırılmasına tahammül edemez. Kişisel seçim hakkını savunma oyunu sadece karlılığın sürdürülmesi içindir. Karşılığında her yıl milyonlarca kişi hayatını kaybeder. Ülkemizde de e-sigara ve ısıtılan tütün ürünleri satışının yasaklanması ve ilgili internet sitelerinin kapatılması gereklidir.”
Endüstrinin gençleri etkileme yöntemleri
Sağlığa Evet Derneği Yönetim Kurulu Üyesi Doç. Dr. Osman Elbek, 31 Mayıs 2020 itibariyla Dünya Sağlık Örgütü tarafından başlatılacak küresel kampanyayla tütün ve ilgili endüstrilerin özellikle gençlere yönelik manipülasyon taktikleri, e-sigara, ısıtılmış tütün ürünleri, aromalar ve tatlandırıcılar dahil olmak üzere ürünlere ait aldatıcı unsurların ifşa edilmesi, endüstrinin gelecek nesilleri tütün ve nikotine bağımlı kılma taktikleri konusunda aydınlatma planladığını aktardı.
Endüstrinin, yeni ürünleri “sigaradan daha az zararlı” veya “daha temiz” gibi pazarlayarak, sosyal medya platformlarında tütün ve nikotin ürünlerinin gizli reklamlarını yaparak, çocukların sıkça uğradığı satış noktalarındaki bayilerden tütün ve nikotin ürünlerini şeker, atıştırmalıklara yakın, reklam unsurları içeren duyurularla birlikte yerleştirilmesini sağlayarak, filmlerde, televizyonda, internet dizilerinde ürünlerin görünmesine olanak tanıyan dolaylı reklam yaparak gençleri yeni müşteri olarak kazanmayı istediğini anlatan Elbek, “Tütün ve nikotin ürünlerinin olmadığı bir gelecek kurmalıyız.” ifadesini kullandı.
