W. : Hekimlerle ile birlikte olduðumuz yakýndan tanýdýðýmýz için, þu zamana kadar ifade ettikleriniz, anlattýklarýnýz ýþýðýnda aslýnda aile hekimlerinin girdikleri birçok tedavi yönteminde,þu an takip ettikleri hastalar açýsýndan, büyük bir sýkýntý var.
Yurtdýþýnda 500-600 kiþiye bir Aile Hekimi düþebilmekte iken bizde þu an 4000 ve bir hekimin poliklinik sayýsý bugün için ortalama 50’den aþaðýya düþmüyor. Bakanlýðýn hekimlerden beklediði öncelik ise; kapýna gelen hastaný mutlaka tedavi et.
Y.Ü. : Evet, anlýyorum.
W. : Bakanlýk hekim arkadaþlardan koruyucu hekimlik yerine öncelikli hatta yegane olarak tedavi hekimliði istiyor. Bu bir. Ýkincisi, bildiðim kadarýyla Danýþtay dan dönen bir konu var; Sevk. Bakanlýk sevk konusuna bir þekilde dahil olarak kýsýtlamak istiyor.
Hekimler burada çok büyük risk alýyor. Her seferinde hekimler öne atýlýrsa eðer, bir müddet sonra hekimlerin yapacaðý þey sanýrým; Hasta karþýlarýna geldiklerinde hiçbir risk almayacaklar, defansif týp yapacak, sevk imkanný kullanacaklar. Bu kez de tedaviler kilitlenecek. Aile Hekimlerinin hasta kaybýna duyarlý olmalarý belki bu durumu engeller!
Y.Ü. : Burada haklýsýnýz. Yapýlmasý gereken þey bir kere kesinlikle hekim sayýsýný artýrmak. Hiç kuþku yok.
Ýki, hekimlerin de gerçekten yapabileceklerini yapmalarý lazým. Aile hekiminin yapabileceði þeyi, yapamayacaðý þeyi, kendisini aþan konularý da, sýrf þuradan…
W. : Neyin aþtýðý konusu net deðil sayýn hocam…
Y.Ü: Bu hekimin, aldýðý uzmanlýk eðitimi gereði yapamayacaðý bir þey ise, operasyon yapmýyorlar deðil mi?
W. : Küçük operasyon ve belki kýrsalda doðum hariç.
Acil gelen vakalara müdahale ediyor. Bu vakalara müdahale edebilsin diye defibrilatörler ve laringoskoplarý vb. var.
Y.Ü. : Evet,
W. : Ki o, onlarý aþan bir durum gibi. Bunun dýþýnda Aile Saðlýðý Merkezlerinde EKG cihazý var. Hekimi bir kardiyolog gibi EKG’yi alýp yorumlamalarý bekleniyor. Acil vakalara müdahale, gerektiðinde doðuma gitmesi , artý bütün kronik hastalýklarda, onkolojik ve bazý hastalýklar hariç birçoðunda tedavi hizmetini, mümkünse birinci basamak saðlýk hizmetlerinde vermeye çalýþmak!
Bu hekimler Adli Týp görevi de yapýyorlar. Darp, cebir raporlarý tanzim ediyorlar
Ben uyarýlarý aile hekimleri açýsýndan net yapmak için örneklemeyi çeþitliyorum kusura bakmayýn.
Y.Ü. : Birkaç þey söylemek lazým. Bir kere, aile hekimlerine Bakanlýktan þu kadar sayýda hastayý muayene edeceksiniz demesi, aile hekimlerine buralarda hata yaparsanýz siz sorumlu olmayacaksýnýz anlamýna gelmiyor. Buna dikkat etmek lazým. Biraz önce bahsettiðimiz gibi, normal bir ortalama hekimden beklenen þeyi göstermemiþlerse, malpraktis varsa, aile hekimlerinin sayý çoktu, Bakanlýðýn beklentileri çoktu, baský vardý, hiçbir zaman hukuksal mazeret deðildir. Sorumlu olurlar.
Bir hastaya ayýrmalarý gereken zamaný ayýrmalarý gerekir. Ben bunu ayýrdýðým zaman günde 30’dan fazla hasta muayene edemiyorum diyorsam, Bakanlýða raðmen 30’dan fazla muayene etmemelidir.
W. : Bu hekimler þu an sözleþmeli statü de.
Y.Ü. : Yapacak bir þey yok. Sözleþmeli olabilir. Bu, hukuksal probleme yol açabilir. Burada hekim eðer hukuksal anlamda sorumlulukla, tazminat sorumluluðuyla karþýlaþmak istemiyorsa bunu tercih edecek. Yok, bunu bir þekilde riski alýyorum,
W. : Evet, riski alýyorum dediler!
Y.Ü. : Ýki mengene arasýnda sýkýþtým, birini tercih ediyorum. Hekime baþka bir olanak sunmuyorsunuz. Dolayýsýyla yapýlmasý gereken tabi ki sayý artýrýlacak, eleman artýrýlacak, daha belirginleþtirilecek, kriterler oluþturmamýz lazým, netleþtirmemiz lazým. Neyi yapýp yapmayacaðý konusunda kýlavuz rehberler oluþturmamýz lazým, tamam. Ama bunlar yok, þu anda þöyle…
W. : Reel durum þu an için bu þekilde.
Y.Ü. : Reel durumu söylememiz lazým. Þu anda dolayýsýyla hani hekim, ben aile hekimiyim, çok fazla þeye bakabilirim, dolayýsýyla yanýlabilirim, bunu hukuk mazur görür diye yanýlgýya kapýlmasýn. Hukuk objektif bakar bir. Ýkincisi, bir operasyona giriþti yapýyor, tedavi de yapýyor. Yani gerçekten ortalama bir hekimden yapmasý gereken bir þeyi yerine getirmiþse tamam. Ama yok aile, saðlýk ocaðý gibi, aile þeyi merkezindeyim, bu kadar yapabiliyorum, kapýda bekleyen baþka hastalar vardý, ben bunu yerine getiremedim demesi hukuksal bakýmdan hiçbir anlam ifade etmiyor.
Yani bizim için önemli olan þey þu. Aile hekimliðinin kurulmuþ olmasý, bunlarýn sözleþme yapmýþ olmalarý, Bakanlýklarýn buna bu imkânlarý sunmuþ olmalarý, sadece bu alanda doktorun yapabilecekleri anlamýnda bir yetkidir. Ama hukuk sadece yetki koþuluna bakmaz. Gerçekten malpraktis var mý yok mu ona bakar. Burada uzman mý deðil mi ona bakar ve bir de endikasyona bakar. Bu koþullarýn olmasý gerekir.
W. : Burada bir, iki nokla daha var. Ben detay olarak belirtmek istiyorum. Bu hekim arkadaþlar zorunlu saðlýk sigortasý zorunluluðu geldi.. Aile hekimleri, þu an diyelim ki Türkiye’de yaklaþýk 22.000 aile hekimi var fiiliyatta. 7.000’e yakýn bölgede faaliyet gösteriyorlar. Bunlarýn % 10’u bile aile hekimi uzmaný deðil. Kýsa bir eðitimden sonra atandýlar.
Y.Ü. : Doðru, þimdi burada þu, yani uzmanlýk olup olmamak konusunda Bakanlýk bunlara bu yetkiyi vererek bu konuyu aþmýþ oluyor. Yani yasal olarak benim önüme böyle bir problem gelse ben hukukçu olarak derim ki normal koþullarda…
W. : Pratisyen hekim o zaman uzman hekim gibi yargýlanýyor.
Y.Ü. : Evet, yani bu tür týbbi müdahaleleri bir aile hekiminin yapabileceði yönünde bir yasal düzenleme yapýlmýþtýr, bunlara bu yetkiyi vermiþtir. Dolayýsýyla yetki konusunda bir problemimiz yok. Ama dediðim gibi tartýþmamýz gereken þey sadece yetki deðildir. Malpraktis ayrý bir olgudur, endikasyon ayrý bir olgudur. Aydýnlatýlmýþ olmak ayrý bir olgudur. Yetki ayrý þey, Yetkili resmi kuruluþun hekimle sözleþme yapmasý, bu imkanlarý vermesi, sen gerçek anlamda uzman olmasan dahi ben seni aile hekimi yaptým, sen bu tedaviyi yapmaya yetkilisin diyor, o kadar.
Ama malpraktisde baþka bir þeye bakýyoruz. Malpraktisde o uzman ortalama bir hekimden, ama uzman bir hekimden, beklediðimiz tedaviyi-müdahaleyi yapmýþ mý, yerine getirmiþ mi? Dolayýsýyla bunu yapabilir, yetki bakýmýndan problemi yok; ama kendisi uzman olmadýðý için, o konudan anlamadýðý için, bunu yaptýðý için sorumluluktan kurtulamaz. Dolayýsýyla ne olmasý lazým? Ya meslek içi eðitimlerle, sonradan aldýðý eðitimlerle onu tamamlayacak ya da dediðiniz gibi böyle bir konu geldiði zaman hukuksal problem yaþamak istemiyorsa…
W. : Uzmana sevk edecek.
Þu an hastalardan onay, yazýlý olarak sadece alanlar, operasyonlar için ya da birtakým özellikli tedaviler için bu onkoloji tedaviler de olabiliyor ya da birtakým özellik gerektiren ilaçlar var. Mesela bir akne tedavisinde kullanýlan ilaçlar gibi hastaya zarar verebilecek yan etki durumlarýnda imza alýyorlar, onay alýyorlar. Bir hekim arkadaþ çýkarsa bunlarýn dýþýnda diyelim ki bir kronik hastalýk tedavisi yapmaya baþlayacak. Hastayý aydýnlatmak zorunda. Ben bu konuda seni aydýnlattým, þu hastalýklarý gördüm, rapor tanzim ediyorum ve bu ilaçlarý kullanacaksýn-bu ameliyatý olacaksýn, bu konuda mutabýk kaldýk. Sen de bu konudaki riskleri alýyorsun diyerek bütün hastalýklarý tedavi etmeye-operasyon etmeye týbben imkaný varken hukukende imkaný var mý?
Y.Ü. : Þimdi þunu söyleyeyim.
Bir kere yetki devrederse, bir aile hekiminin ne yaptýðýný onu netleþtirmek gerekir. Bu Bakanlýðýn iþte bu yaptýðý yeni düzenlemelerle aile hekimliði planlamasýna bakarak saptanýr bu. Ama biz hukukun izin vermediði bir anlaþmayla kendimizi baþka alanlarda yetkili göremeyiz. Mesela siz hiç yapamayacaðýnýz bir ameliyatý gidip benimle anlaþarak yapamazsýnýz. Hukuka, ahlaka aykýrý sözleþmeler geçersiz olur. Bir kere burada hani sözleþmeyle Bakanlýðýn bana aile hekimi olarak izin vermediði konularda kendimi o alanlarda da týbbi müdahale yapma konusunda yetkilendiremem bu bir.
Ýkinci konu burada, aydýnlatýlmýþ onamla sorumsuzluk sözleþmesini birbirine karýþtýrmamak gerekir. Yani çok sýk görüyoruz örneklerini. Bir aydýnlatýlmýþ tarafýndan her þeyinden kendim sorumluyum, doktorum sorumlu deðildir, ben her þeyi üstleniyorum demenin hukuken hiçbir anlamý yoktur. Bu tam aksine, doktorun kötü niyetini gösterir. Aydýnlatýlmýþ onamda sorumluluk, sorumsuzlukla ilgili bir þey yazamazsýnýz. Yazabilirsiniz ama…
W. : Geçersiz midir?
Devam edecek….
Önceki paylaþýmlar:
http://winally.com/gorusler_1082_Tip_Hukuku_-V
http://www.winally.com/gorusler_986_Tip_Hukuku_-_IV
http://www.winally.com/gorusler_909_Tip_Hukuku_-III
http://www.winally.com/gorusler_850_Tip_Hukuku_-II
http://www.winally.com/gorusler_825_Tip_Hukuku_-_I
