DoçDr.Ulun ULUĞ
ÜRSAK Yön.Kur.Bşk.
W- 14 mart Tıp Bayramına yönelik paylaşımınızı alabilir miyiz?
U.U.- 14 Mart tıp bayramı eskiden öğrenciyken benim için anlamı daha çok eğlenmekdi. Belki de son yıllara kadar böyle kaldı. Hekimlere ait bir gün ve bunun tadını çıkartmak gibiydi. Geldiğimiz noktada anladım ki artık 14 Mart tıp bayramının bir meslek grubunun dayanışması ve emeklerimizn değerinin anlaşılabilmesi ve özlük haklarımızın korunması için direnç göstereceğimiz ve bu doğrultuda kendimizi ifade etmemiz gereken bir gösteri günü olduğudur.
W- Sevgili Hocam ÜRSAK derneğini kısaca tanımlar mısınız?
U.U.- Öncelikle değerli meslektaşlarımın 14 mart Tıp Bayramını içtenlikle kutlarım
ÜRSAK, Üreme Sağlığını Koruma Derneği’dir. Derneğin amacı; çeşitli
tedavilerden dolayı doğurganlık ve üreme fonksiyonları azalacak hastaların
potansiyellerini korumaktır.
W- ÜRSAK kuruluş amacı, çıkış noktası nedir?
U.U.- Çok uzun süredir tüp bebek tedavileri konusunda çalıştığımız için çocuk
sahibi olamayan çiftlerin sorunlarını daha iyi anlıyoruz. Çocuk sahibi
olmak isteyen hastalarımızın göğüslemek zorunda kaldığı maddi ve manevi
zorlukların birebir tanığıyız. Daha önce üreme fonksiyonları normal olan
bir kişinin bunu kaybetmesinin ne kadar acı verici olduğunu da yaşadığımız
olaylarla tecrübe edindik. Maalesef kısa bir süre öncesine kadar yaşlılık
dönemi hastalığı olarak bilinen kanser günümüz şartlarında oldukça genç
yaşlara inmiştir. Çalıştığımız merkezlere kanser tedavisi sonrası
yumurtlama fonksiyonu veya sperm üretimi duran hastaların müracaatı her
geçen gün artmaktadır. Hastalar kanser tedavisi sırasında maddi ve manevi
sıkıntılar yaşarken maalesef üreme fonksiyonlarını koruma kaygısı ikinci
planda kalmaktadır. Üzülerek söylemek gerekir ki biz hekimlerin bir hatası
da hastaları bu konuda yeterince bilgilendirmemek ve desteklememektir.
Gelişmiş ülkelerde kanser hastalarını destekleyici önerilerde bulanan
derneklerin bulunması, ‘niçin Türkiye’de tamamıyla bu konuyla ilgilenen
bir kuruluşun olmadığı’ sorusunu aklımıza getirmiştir. Bu noktadan yola
çıkarak bu konudaki tecrübemizi de dikkate alarak ÜRSAK Derneği’ni kurduk.
W- ÜRSAK olarak öncelikli faaliyetiniz nedir?
U.U.- Derneğimizin şu anki önceliği toplum bilincini oluşturmaktır. Burada önem
verdiğimiz diğer bir konu toplumu bilgilendirmenin yanısıra kanser tansını
koyan ve tedaviyi yapacak hekimlerin üreme konusunda duyarlılığını
artırmaktır. Ayrıca sayıca çok fazla olmasa bile kanser tanısı almış
hastalara üreme sağlığını korumaları amacıyla tedaviler uygulamaktayız. Bu
hastaların bazılarının -belgeledikleri takdirde- masrafları derneğimiz
tarafından karşılamaktadır.
W- Kanser tanısı konmuş hastalarda tedavi seçenekleri nelerdir?
U.U.- Hastanın evli olup olmadığı tedavide izlenecek yolu belirler. Evli olan
hastalarda klasik olarak tüp bebek tedavisi uygulanır, tedavinin sonucunda
elde edilen embriyolar ileride kullanmak üzere dondurup saklanır. Evli
olmayan erkekler hastalarda tedavi daha basittir. Sadece sperm dondurmak
yeterli olabildiği gibi bazı durumlarda testis dokusunun cerrahi
yöntemlerde çıkarılıp dondurulması gerekebilir.
Kadınlarda ise üreme fonksiyonlarını korumak komplike olmaktadır. Burada
yumurtalık dokusu laporoskopik yöntemle çıkarılıp dondurulabilir. Yeni bir
teknik olduğu için dondurulmuş over dokularından elde edilen gebelik
sayısı sınırlıdır. Yine laporoskopik yöntemle overler batımın üst tarafına
asılarak özellikle pelvis bölgesine gelecek radyoterapiden korunması
sağlanabilir.
Tüp bebek tedavisinde olduğu gibi kontrollü overyen stimülasyon yapılarak
multifoliküller oosit gelişimi sağlanır. Toplanan oositler vitrifikasyon
yöntemi ile dondurularak ilerde fertilizasyon için kullanılır. Son
yılardaki laboratuvar koşullarındaki gelişmeler oosit kriyopreservasyon
ile gebeliklerin taze embriyo transferiyle neredeyse eşit olması
sağlanmıştır.
Burada önemli olan nokta kemoterapi ve radyoterapi uygulanmadan önce
yaklaşık iki haftalık süreye ihtiyaç duyulmasıdır. Yukarıda sayılan
yöntemlerin mümkün olmadığı hallerde etkinliği net gösterilmemekle beraber
GnRH analoglarıyla ovaryen süpresyon yapılarak oositlerin kemoterapi ve
radyoterapiden korunması amaçlanabilir.
W-Tedavide yaşanan problemler ve sorunlar nelerdir?
U.U.- Asıl amacımızda olduğu gibi en önemli sorunumuz; halkın ve hekimlerin
bilinçlenmesi, bu konuya zaman ve kaynak ayrılmasıdır. Ülkemizin ekonomik
şartlarını düşünüldüğünde özellikle genç yaşlarda kanser tanısı almış
bireylerin üreme fonksiyonlarını koruma amacıyla uygulanacak yöntemlere
ekonomik olarak ulaşmaları sıkıntılıdır. Diğer bir konu bu tip hastaların
embriyo ve yumurta dondurma işlemini efektif bir şekilde yapan tüp bebek
merkezlerine lojistik olarak ulaşma zorluğudur. Bazı durumlarda iki hafta
kadar yabancı bir şehirde kalmaları gerekecektir. Bu da tedavi
masraflarına ek harcamaların yapılmasına sebep olacaktır. Bu bağlamda
derneğimizin sponsorsuz veya diğer sivil örgütlerinden yardım almadan
faydalı olması pek mümkün değildir. Ayrıca mesleki dayanışma olarak bu
konuda uzman diğer kadın doğum hekimleri ve tüp bebek merkezlerinin
birlikte kooperasyon yapması toplum üzerine etkinliğimizi artıracaktır.
Maalesef özellikle tüp bebek tedavileri çok rekabetçi bir ortamda
yapılmaktadır. Merkezlerin bu konuda dayanışma içinde olması toplum
sağlığı ve geleceği açısından önem arz etmektedir.
W- ÜRSAK Derneği’nin gelecek ile ilgili planları nelerdir?
U.U.- Toplum ve hekimleri bilgilendirme dışında özellikle üreme sağlığını koruma
yöntemleri uyguladığımız kriyopreservasyon üzerinde bilimsel araştırmalara
maddi ve lojistik olarak yardımcı olmak istiyoruz. Bu konuda bilim
adamlarımızla işbirliği ülkemiz açısından da faydalı çalışmalar neden
olacaktır.
W-Paylaşımınız için çok teşekkür ederiz
Dr Ulun Uluğ
1969 yılında İstanbul’da doğan Ulun Uluğ, Eskişehir Anadolu Lisesinde orta
öğrenimini bitirdikten sonra, 1993 yılında Hacettepe Üniversitesi Tıp
Fakültesi’nden mezun oldu.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesinde 1997 yılında Kadın Hastalıkları ve
Doğum ihtisasını tamamladı. Daha sonra research fellowship olarak A.B.D’de
Johns Hopkins Üniversitesine bağlı Greater Baltimore Medical Center ile
İsrail’de Technion Üniversitesine bağlı Hamek Medical Center’da üreme
endokrinolojisi üzerine çalıştı.
Ağrı Asker hastanesinde askerliğini tamamlayan Dr. Ulun Uluğ, 1999
yılından itibaren Bahçeci Kadın Sağlığı Merkezi’nde üremeye yardımcı
tedaviler üzerinde çalışmaktadır. ESHRE (Avrupa İnsan Üreme
Endokronolojisi Birliği) ve ASRM (Amerikan Üreme Tıbbı Birliği) aktif
üyesidir. Üreme sağlığı koruma derneğinin genel sekreterliğini
yürütmektedir.
Doç. Dr. Ulun Uluğ evli ve iki çocuk babasıdır.
Yurtiçi ve yurtdışı olmak üzere 100’ün üzerinde yayın ve tebliği mevcuttur
ve bunlara yapılmış 300’ün üzeri uluslararası bilimsel atıf bulunmaktadır
