Simpsonlar dizisinin ana karakteri Homer Simpson‘ı sıklıkla otomobil kullanırken, kilisede ibadet ederken ve hatta nükleer reaktörde çalışırken bile birden uyuya kalırken görüyoruz. Bu sahnelere her ne kadar gülsek de, aslında gerçekte narkolepsi, katapleksi ve hızlı göz hareketi (REM) uyku davranışı bozukluğu, uyku ile ilgili ciddi hastalıklardır.
Homer Simpson’da görüldüğü gibi (kendisine narkolepsi teşhisi konmuştur), narkolepsi, günün herhangi bir saatinde ve hatta kişinin konuşmasının ortasında bile aniden uykuya dalması olarak karakterize edilir. Katapleksi ise, insanların aniden kas tonunu kaybettiği ve çöktüğü bir bozukluktur. Bu kişiler uyanık olmalarına rağmen, kasları REM uykusundaymış gibi hareket eder.
REM uykusu, rüya ile ilişkilendirilen bir süreçtir. Bu uyku evresinde, gözlerimiz ileri ve geriye doğru hareket eder fakat bedenimiz hareketsizdir. Ne var ki, bu evrede bedenin hareketsiz kalmadığı nörolojik bozukluklar tanımlanmıştır.
Rüya görürken kasların bu neredeyse felç olması durumuna REM-atonia denir ve REM uykusu davranış bozukluğu olan kişilerde bu durum eksiktir. Yani bu insanlar, REM uykusu sırasında hareketsiz kalmak yerine, kasları hareket eder ve genellikle ayağa kalkar, zıplar, bağırır veya yumruk atacak kadar ileri gider.
28 Aralık’ta (2020) Journal of Neuroscience‘da yayımlanan bir araştırmada, fareler üzerinde çalışılarak, beyinde bu bozukluğun muhtemel nedeni olabilecek özel bir nöron grubu tanımlandı. Araştırmaya göre, bu hücreler beynin ventral medial medulla adı verilen bir bölgesinde bulunuyor ve sublaterodorsal tegmental çekirdek (SLD) adı verilen başka bir alandan girdi alıyor.
Araştırmada, nöronların, istemli hareketleri kontrol eden nöronlara bağlı olduğu, ancak gözlerdeki veya iç organlardaki kasları kontrol edenlere bağlı olmadığı görüldü. Araştırmacılar, farelerde bu nöronların girişini engellediğinde, farelerin tıpkı REM uyku davranış bozukluğu olan bir insanda olduğu gibi uyku sırasında hareket ettiklerini gözlemledi.
Bu özel nöron grubunun narkolepsi ve katapleksi ile ilişkili nöronlar olabileceğini düşünen araştırmacılar, hipotezlerini, katapleksik atakların çikolata ile tetiklenebileceği bir fare narkolepsi modeli kullanarak test ettiler. Yapılan testler sonucunda, SLD ile ventral medial medulla girdisi engellendiğinde, katapleksik krizlerin azaldığı görüldü.
Genel olarak deneyler, bu özel devrelerin hem REM uykusunda hem de kataplekside kas atonisini kontrol ettiğini gösterdi. Bu durum, ventral medial medullada tanımlanan glisinerjik nöronların, narkolepsi, katapleksi veya REM uyku davranış bozukluğu olan kişiler için geliştirilebilecek ilaç tedavileri konusunda iyi bir hedef olabileceğine işaret ediyor. Araştırmacılar bir sonraki adım için, katapleksiyi tetiklediği bilinen duyguların bu nöronları nasıl etkileyebileceğini incelemeyi planlıyor.
Kaynak ve İleri Okuma
- A discrete glycinergic neuronal population in the ventromedial medulla that induces muscle atonia during REM sleep and cataplexy in mice. Journal of Neuroscience, (2020). https://www.jneurosci.org/content/early/2020/12/22/JNEUROSCI.0688-20.2020
- How the Brain Paralyzes You While You Sleep. NeuroscienceNews, (accessed January 17, 2020). https://neurosciencenews.com/sleep-paralysis-17577/
www.bilimfili.com/uyku-esnasinda-beyin-vucudu-nasil-felc-ediyor
