Diyabet, kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, solunum hastalıkları gibi kronik rahatsızlıkları olan kişilerde Covid geçirmek sağlıklı bireylere göre daha fazla risk taşıyor. Covid sürecinin barındırdığı bu riskin yanı sıra hastalığı atlattıktan sonraki dönem de yakın takip edilmesi gereken bir süreç olarak karşımıza çıkıyor. Covidin uzun dönem etkileri halen tam olarak bilinmiyor olsa da, kronik hastalarda Covid sonrası süreç hayati önem taşıyor. Memorial Bahçelievler Hastanesi İç Hastanesi Bölümü’nden Uz. Dr. Yusuf Emre Uzun, kronik hastaların Covid süreci, uzamış Covid sendromu ve düzenli takiplerin önemli hakkında bilgi verdi.
Diyabette kan şekeri kontrolü günde 3-4 sefere çıkabiliyor
Diyabet, insülin etkisi ya da sentezindeki yetersizlik nedeniyle ortaya çıkan kan şekeri yüksekliği ile karakterize, sürekli tıbbi bakım gerektiren, kronik bir metabolizma bozukluğudur. Bu hastalığın tedavisinde amaç, kan şekeri kontrolü sağlamanın yanı sıra hastalığın akut komplikasyon riskini azaltmak ve hastaları kronik komplikasyonlardan korumaktır. Diyabet hastalarının takibinde hastanın evde kendi kendine kan şekeri ölçümü yapması önemlidir. Bu ölçümler özellikle insülin tedavisi alan hastalarda, gebelerde, kan şekeri henüz kontrol altına alınamamış hastalarda daha sık yapılmalıdır. (günde 3-4 kez) Tedavi değişikliği yapılan hastalarda ve araya giren hastalık (Covid-19) durumlarında evde kan şekeri ölçüm sıklığı artırılmalıdır. Bu hastalarda hem hiperglisemi (kan şekeri yüksekliği) hem hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü) sıklığı artmıştır. Evde kan şekeri ölçümleri bu komplikasyonların önüne geçilebilmesi ve tedavinin optimize edilebilmesi açısından faydalıdır.
Tansiyonun damarlarda bıraktığı tahribat nedeniyle düzenli kontrol şart
Kan basıncı için ideal değerler büyük tansiyon 120 mmHg, küçük tansiyonun ise 80 mmHg civarında olmasıdır. Üst üste iki gün ve iki kez yapılan ölçümlerde büyük tansiyonun 140 mm Hg ve üzerinde ya da küçük tansiyonun 90 mm Hg ve üzerinde olmasına hipertansiyon (yüksek tansiyon) adı verilmektedir. Hipertansiyonu yani yüksek tansiyonu olan hastalarda Covid-19 enfeksiyonunun daha ağır seyretme riski bulunmaktadır. Örneğin Covid-19 enfeksiyonu seyri sırasında kontrolsüz tansiyon yükseklikleri ile karşılaşılabilmektedir. Tansiyon yüksekliği genelde hastalarda herhangi bir komplikasyona sebep olmadığından kendi kendine fark edilmesi zordur. Bu nedenle her yaştan sağlıklı bireylerin dahi düzenli olarak kan basıncı ölçümlerini takip etmesi, yüksek tansiyonun kontrolünü kolaylaştırmaktadır. Çünkü uzun süre hipertansiyon sorunu yaşayan ve daha sonra kan basıncı düşürülüp tedavi edilen kişiler bile damar hastalıkları riski taşımaktadır. Günün çoğu saatinde tansiyon normal seviyelerde tutulsa da ara sıra artan kan basıncının damarlarda meydana getirdiği zararı telafi etmek mümkün değildir. Bu nedenle günün farklı zamanlarında tansiyonun ölçülmesi ve izlenmesi önemlidir.
Bu hastalık gruplarına dikkat!
Covid-19 ‘a karşı risk altında olan kronik hasta grupları şöyle sıralanmaktadır:
- Kanser
- Tip 2 diyabet
- Hipertansiyon
- Koroner arter hastalığı
- Kalp yetmezliği
- Kalp kası hastalıkları
- Kronik böbrek hastalığı
- Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı (KOAH)
- Obezite
- Organ nakline ya da farklı hastalıklara bağlı bağışıklık sistemini baskılayan ilaç kullananlar
Uzamış Covid sendromu riski kronik hastalıklarda artıyor
Uzamış Covid (Long Covid) sendromu, covid-19 enfeksiyonu geçiren hastalarda hastalığa bağlı fiziksel ve/veya zihinsel semptomların 4 haftadan uzun sürmesi durumunda kullanılan bir tanımlamadır. Bazı kaynaklar semptomların 2 aydan daha uzun sürmesini uzamış Covid sendromu olarak kabul etmektedir. Uzamış Covid sendromunda en sık görülen semptom ve belirtiler; yorgunluk, nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük, koku kaybı, eklem ağrısı, baş ağrısı, ağız kuruluğu, göz kuruluğu, iştahsızlık, baş dönmesi, kas ağrısı, uykusuzluk, saç dökülmesi, terleme ve ishaldir. Semptomların gerileme süresi hastalık şiddetine, hastanın yaşına ve kronik hastalıklarına bağlı olarak değişebilmektedir. Bu semptomların gerilemesi 2 hafta kadar sürebilmekteyken bazı hastalarda 6 aya kadar uzayan süreler bildirilmektedir. Hastalığı daha ağır geçiren hastalarda iyileşme süresinin daha uzun olması beklenmektedir. Uzamış Covid sendromu kadınlarda, obez bireylerde, astım ve KOAH öyküsü olan kişilerde ve hipertansiyon, kalp hastalığı, diyabet, immün yetmezlik gibi kronik hastalıkları olan kişilerde daha sık ve uzun süreli olarak görülmektedir.
Covidin uzaması bu sorunları beraberinde getiriyor
Uzamış Covid sendromu görülen hastalarda birden fazla organ ve sistemde komplikasyonlar gelişebilmektedir. Bu komplikasyonlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir:
- Kardiyovasküler: Aritmi (ritim bozukluğu), miyokardit (kalp kası iltihabı),
- Solunum: Pulmoner emboli, kronik öksürük, nefes darlığı
- Endokrinolojik: Yeni gelişen diyabet, diyabet hastalarının kontrolünde bozulma, tiroidit
- Nörolojik: Koku ve tat kaybı, konsantrasyon güçlüğü, hafıza sorunları, uyku problemleri
- Psikiyatrik: Depresyon, anksiyete
- Dermatolojik: Saç dökülmesi, dermatit
Sağlıkta dijital dönüşüm hastalıkların takibini kolaylaştırıyor
Covid- 19 geçirmiş hastaların özellikle de eşlik eden kronik hastalıkları olan bireylerin oksijen saturasyonu, kan şekeri, kalp ritmi gibi parametreleri yakın takip edilmelidir. Memorial Dijital Sağlık Asistanı ile hastaların tansiyon, nabız, ateş, kan şekeri, oksijen saturasyonu anlık takip edilebilmektedir. Evde kullanılabilen bir cihaz vasıtasıyla kronik hastalıkları bulunan ve yaşamsal önem taşıyan değerlerinin düzenli kontrolü gereken hastalara doktoru ve hemşiresi tarafından dijital olarak yakından takip ve etkileşim imkanı sağlayan önemli teknolojiler sunulmaktadır.
