Emeklilikte “ikramiye”, işsiz kalındığında “güvence”, işine haklı neden olmadan son verildiğinde ödenmesi gereken kıdem tazminatında yeni bir sayfa açılıyor. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak başkanlığında işçi ve işveren tarafının bu hafta ilk toplantıyı yapması beklenirken, hükümet “sıfır mağduriyet” sözüyle yılsonuna kadar 82 milyonu kucaklayan bir kıdem modeli ortaya koyacak.
100 ÇALIŞANDAN SADECE 8’İ KIDEM ALIYOR
“Devlet güvenceli” yeni sistemle tüm çalışanlar içinde yüzde 8 olan kıdem tazminatı alanların oranı yüzde 100’e çıkacak, çalışanın düşük kıdemle çalışması önlenecek. Yeni işe girenlerde Kıdem Tazminatı Fonu’na katılım zorunlu, eski çalışanda ise isteğe bağlı olması görüşü ön plana çıkıyor.
İŞ DEĞİŞTİRME ARTIK KOLAYLAŞACAK
Kıdem tazminatını kaybetme korkusu ortadan kalkacak ve başka işe geçişler kolaylaşacak. Ayrıca milyonlarca çalışanı ilgilendiren ve uzun yıllardır tartışılan kıdem tazminatı sistemine ilişkin reform çalışmaları Cumhurbaşkanlığı 2019 Programı’nda sosyal taraflarla diyalog içinde bütün işçilerin erişebileceği bir yapıya kavuşacak. Bireysel hesaba dayanan bir kıdem tazminatı sistemi sözü verilirken, hem işçi hem de işvereni rahatlatan bir model ortaya konulacak.
İŞ DEĞİŞSE DE HESAPTA DEVAM EDECEK
Kıdem alabilmek için istifanın haklı nedene dayanması zorunlu olmayacak. İşten ayrılma, yeni işe geçişte aynı hesap üzerinden kıdem devam edecek. Daha önceki çalışmada yeni sistem yürürlüğe girdiğinde bir işte çalışmakta olanların kıdem tazminatı bakımından eski sisteme tabi olması öngörülmüştü. İşe ilk girenler ve iş değiştirenlerin yeni sisteme dahil olması bekleniyor. Kıdem tazminatını kaybetme korkusu son bulacak. Bu da yeni işlere geçme konusunda çalışana cesaret verirken işgücü piyasası canlanacak.
ZORUNLU TAMAMLAYICI EMEKLİLİK
Peki, yeni açıklanan programa göre bundan sonra ne olacak? Madde madde anlatayım:
-Otomatik BES, artık tamamlayıcı emeklilik haline gelecek ve 45 yaş altı tüm çalışanlar 2020 yılından itibaren bu sisteme zorunlu olarak girecek, çıkamayacak.
-Bugüne kadar çalışanın maaşından yüzde 3 kesiliyordu, yeni sistemde işveren de katkı yapacak. Devlet katkısı da devam edecek. Çalışandan ve işverenden kesilen, devletin de katkı yaptığı bir emeklilik sistemi olacak. Henüz işveren kesinti tutarı belli değil. İşverenlerin yükünü artırmayacak bir formül bulanacak ki, muhtemelen işsizlik fonu kesintisi azaltılabilir.
-Çalışandan maaşına göre emeklilik kesintisi yapılacak. Asgari ücretliden tamamlayıcı emeklilik için daha az kesinti yapılırken, maaşı yüksek olandan yüksek oranda kesinti olacak.
-Tüm kesintiler çalışanın hesabında birikecek ve emeklilik şirketleri bu birikimleri yönetecek.
-İsteyen istediği zaman tamamlayıcı emeklilik sisteminden çıkamayacak. Kademeli çıkış hakkı tanınabilir, bu kademelerin ne olacağı sonradan netleşecek ama çalışan, emekliliği geldiğinde sistemden çıkabilecek. Çıkarken de işveren kesintisi ve devlet katkısı birikiminin tamamını hak edecek.
-Emeklilik yaşı da henüz net değil. Her ne kadar BES’te emeklilik yaşı 56 olsa da tamamlayıcı emeklilikte yaş sınırı değişebilir, artabilir de.
İSTİFA EDEN de ALABİLECEK
Sistemde asgari süre kalmak kaydı ile.
KIDEM TAZMİNATI HESAPLAMA NASIL YAPILIR?
Kıdem tazminatı hesaplama basit bir matematik hesabına dayanıyor. İşçi ve işveren arasında birçok kez mahkemelik olan süreç yeni kıdem tazminatı reformu ile çözülecek. Kıdem tazminatınız her çalıştığınız yıl için bir maş artı yemek artı yol gibi basit bir hesapla gerçekleşiyor.
Kafalardaki karışıklığı gidermek için her yıl için bir brüt maaş diyebiliriz. İşçilerin yol ve yemek gibi ekstra gelirleri ile birlikte maaşlarının işverene maliyeti brüt maaş olarak biliniyor. Örneğin net 3 bin brüt olarak 4 bin TL maaş alıyorsanız. Aynı firmada 3 yıl çalıştıysanız ve işten çıkarıldıysanız 3+4=12 bin TL alacağınız var..
