Yoğun bakımda yatan hastanın durumu stabilleştikten sonra fizyoterapist eşliğinde egzersiz yapabilir. Dünya fizyoterapi konfederasyonuna(WCPT) göre yoğun bakımda fizyoterapi uygulamaları, hastaların sağ kalım oranını artırır, yoğun bakım ve hastanede kalış süresinin kısalmasına yardımcı olur. Yoğun bakımdaki fizyoterapi uygulamaları daha çok solunumsal ve fiziksel rehabilitasyon olarak ayrılabilir.
Solunum fizyoterapisi nedir?
Akciğerlerimiz her gün, balgam adı verdiğimiz 100 ml sıvı üretmektedir. Balgam soluduğumuz havadaki kirli partikülleri yakalar. Normalde gün içerisinde öksürüklerle bunlar temizlenir. Yoğun bakımda yatan hastaların bazen solunumlarına yardımcı olmak için bir solunum cihazına ihtiyaç duyulabilir. Ancak hasta bu solunum cihazına bağlı iken öksüremediği için üretilen balgam atılamaz ve akciğerlerde birikir. Eğer hasta, balgam üretimin daha arttığı pnömoni veya bir göğüs enfeksiyonu geçirirse durum daha vahim hale gelir. Fizyoterapistler hastalarda oluşan bu fazla balgamın temizlenmesinde yardımcı olur, akciğer enfeksiyonu oluşma riskini azaltır ve enfeksiyon oluştuysa tedavisine yardımcı olur.
Bazen yoğun bakım hastaları solunum cihazına uzun süre bağlı kalabilir. Bu durum solunum kaslarını zayıflatır. Solunum cihazından hastayı ayırıp onun kendi başına nefes alıp vermesini sağlamada fizyoterapistlere büyük iş düşmektedir. Akciğer kapasitesini artırmak ve solunum kaslarını kuvvetlendirmek için solunum egzersizleri yaptırırlar.
Yoğun bakımda yatan hastalarda maalesef günlük %2’ye kadar hızlı bir kas kaybı oluşabilmektedir. Aynı zamanda eklemlerde sertlik ve kondüsyonda azalma meydana gelmektedir. Fizyoterapistler kas kuvvetini ve eklem hareketliliğini koruma ve artırmada çok önemli role sahiptirler. Bunu nasıl yaparlar?
- Kas eklem sertliğini önlemek için germe uygularlar
- Kas kuvvetini korumak veya artırmak için yatak içi egzersizler yaptırırlar
- Uzun süre yatışa bağlı olarak gelişen hareketle birlikte kan basıncında düşüşün(ortostotik hipotansiyon) önüne geçmek için hastaya yatak kenarında oturma, ayakta durma, yürüme gibi aktiviteler yaptırırlar.
- Kas kuvvetini artırmak için elektrik stimülasyonu uygularlar.
- Kas kuvveti ve kondüsyonu artırmak için yatakta kullanılabilen bisiklet ya da kol ergometreleri kullanırlar.
Yoğun bakımda yatan hastalarda uzun süre hareketsizliğe bağlı yatak yaraları oluşabilmektedir. Türkiye Fizyoterapistler Derneği Üyesi Dr. Fizyoterapist Zehra CAN KARAHAN fizyoterapistlerin yatak içi hareketliliği artırarak, sık pozisyon değişikliğini sağlayarak ve koruyucu önlemler alarak bu yaraların önüne geçmeye yardımcı olduğunu belirtmiştir. Yine hareketsizliğin sebep olduğu venöz göllenme ve damarlarda pıhtı oluşması gibi riskleri egzersizlerle birlikte yenmeye çalıştıklarını söylemiştir. Kısacası fizyoterapistler yoğun bakım ekibinin önemli bir parçasıdır.
